Czarny Potok
Duża wieś we wschodniej części Beskidu Wyspowego, malowniczo położona w ?Dolinie Kwitnącej Jabłoni?.Informacje ogólne
Posiada znakomite warunki rekreacyjno-wypoczynkowe, z okolicznych pokrytych sadami wzniesień rozciągają się wspaniałe widoki w kierunku Tatr, Pienin i Kotliny Sądeckiej. Jest jednym z ważniejszych ośrodków sadowniczych w okolicy.
Ślady najstarszego osadnictwa pochodzą z okresu neolitu. W okresie wczesnośredniowiecznym rozwinęło się osadnictwo na wzniesieniu Gródek, które od strony zachodniej kulminuje nad wsią. Z czasów rzymskich pochodzą ozdoby ceramiczne i monety znalezione w trakcie budowy tut. szkoły.
Najstarsze źródła pisane, dotyczące Czarnego Potoku pochodzą z początku XIV w. i nawiązują do właścicieli lub zarządców miejscowości: Pawła z Czarnego Potoka, Petermanusa ze wsi Scarnipotok, czy komesa Grzegorza. Parafia powstała prawdopodobnie w 2 połowie XIII w. z fundacji miejscowych rodów rycerskich. Z braku dokumentów pisanych niewiele wiemy o pierwszej świątyni, poza tym, że powstała równolegle z erygowaniem parafii. Drewniany kościół p.w. św. Marcina zbudowano i konsekrowano w 1449 r., być może na miejscu pierwszej czarnopotockiej świątyni. O drugim tut. kościele wspominają rejestry świętopietrza i dziesięcin z XV w., a w dokumencie z 1608 r. zaznaczono, że świątynia jest bardzo maleńka. Pod koniec XVI w. parafia obejmowała wsie Czarny Potok i Jastrzębie, potem sukcesywnie dołączano do niej również Młyńczyska, Szczereż, Jadamwolę i Olszanę. W XV i XVI w. tutejsze dobra należały do rodu Ryterskich herbu Topór, a potem Pielszów i Wielogłowskich. Istniała karczma i folwark, około 1596 r. powstała szkoła parafialna. Ilość mieszkańców wynosiła ok. 270 osób, w XVIII wieku już ok. 400. U schyłku XIX w. w Czarnym Potoku mającym powierzchnię ok. 890 mórg zamieszkiwało 452 katolickich mieszkańców oraz kilkudziesięciu Żydów. Działała szkoła ludowa i karczma, a właścicielem wsi był Hipolit Reklewski - człowiek niezwykle gościnny, do którego zjeżdżała na posiady i zabawy szlachta z całej okolicy. Drewniany dwór Reklewskich spłonął w latach 30-tych XX w. W okresie międzywojennym przyjeżdżała do Czarnego Potoku znana powieściopisarka Zofia Kossak-Szczucka. Jej powieść „Złota wolność” osadzona jest w XVII-wiecznych realiach wsi i szlacheckiej Rzeczpospolitej.
W trakcie II wojny światowej działała ludowa organizacja konspiracyjna, tzw. Chłopska Straż (Chłostra), aktywny był Ludowy Związek Kobiet i Zielony Krzyż. Piękny przykład patriotyzmu i odwagi dali w czasie okupacji miejscowi kapłani. Po wojnie Czarny Potok stał się jednym z największych ośrodków sadownictwa w Kotlinie Sądeckiej oraz lokalnym sanktuarium.
Miejscowości
BiałeBrzezna
Chabówka
Chełmiec
Chochorowice
Chomranice
Chyszówki
Czarny Potok
Czasław
Długołęka-Świerkla
Dobra
Glisne
Gruszowiec
Iwkowa
Jaworzna
Jazowsko
Jodłownik
Jurków
Kamienica
Kamionna
Kanina
Kasina Wielka
Kasinka Mała
Klęczany
Kobielnik
Kostrza
Koszary
Krzeczów
Kudłacze
Laskowa
Limanowa
Lipnik
Lubień
Lubomierz
Łącko
Łętowe
Łososina Dolna
Łososina Górna
Łostówka
Łukowica
Marcinkowice
Męcina
Młynne
Mszana Dolna
Mszana Górna
Myślenice
Naszacowice
Nowe Rybie
Nowy Sącz
Pasierbiec
Pcim
Piekiełko
Pisarzowa
Podegrodzie
Poręba
Przyszowa
Raba Niżna
Rabka-Zdrój
Raciechowice
Rajbrot
Rogi
Rozdziele
Siekierczyna
Skrzydlna
Słopnice
Stadła
Stróża (k. Myślenic)
Strzeszyce
Szczawa
Szczyrzyc
Szyk
Świdnik
Świniarsko
Tenczyn
Tęgoborze
Tokarnia
Trzemeśnia
Tymbark
Ujanowice
Węglówka
Wilczyce
Wilkowisko
Wiśniowa
Zalesie
Zasań
Znamirowice
Żegocina
Żmiąca