Jurków
Wieś letniskowa licząca ok. 1120 mieszkańców, pięknie położona w sercu Beskidu Wyspowego, u stóp najwyższych jego szczytów: Mogielicy, Łopienia i Ćwilina.Informacje ogólne
Leży w górnym biegu Łososiny, nazywanej tu Jurkówką. Stanowi zaplecze rekreacyjno-wypoczynkowe dla mieszkańców aglomeracji krakowskiej, jest też niewielkim ośrodkiem handlowym.
Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w 1361 r. (jako Jurkow albo Jurze) w dokumencie, mówiącym o powinnościach miejscowego sołtysa Mikołaja względem parafii w Dobrej. W późniejszych latach wchodziła w skład „klucza dobrzańskiego”, będącego własnością m.in. Ratołdów, Pieniążków, Lubomirskich, Małachowskich i Wodzickich. Pierwsi osadnicy byli najprawdopodobniej pochodzenia polskiego. Dopiero od połowy XV w. zaczynają się pojawiać w dolinie górnej Łososiny pasterze wołoscy, którzy do rodzimej kultury wnieśli wielki ładunek kulturowy, wyrażający się między innymi w nazwach okolicznych szczytów i punktów topograficznych (Przysłopek, Cołtysz, Cyrla, Kiczora). Na początku XX w. intensywnie eksploatowano tutejsze lasy na potrzeby tartaku w Dobrej, co spowodowało wylesienie zboczy górskich i wylewy w górnej części zlewni Łososiny.
Atrakcje regionu
Informacje krajoznawcze:
W centrum wsi stoi drewniany kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, zbudowany w 1913 r. wg projektu Jana Tarczałowicza. Budowę rozpoczęto po wizytacji kanonicznej bpa Leona Wałęgi, mimo niezbyt przychylnej opinii proboszcza dobrzańskiego. Jest to budowla konstrukcji zrębowo-słupowej, trzynawowa, z wieżą zwieńczoną ośmioboczną iglicą. Świątynię budowali cieśle z Zakopanego, stad jej strzelista sylwetka. Wieża kościelna miała pierwotnie źle zabudowany fundament, stąd w latach 60-tych zaczęła się niebezpiecznie przechylać. Przeprowadzony w trybie pilnym remont wzmocnił całą konstrukcję. W kościele znajduje się ciekawa polichromia proj. T. Stankiewicz i W. Domasiewicza, nawiązująca swym charakterem do sztuki wschodu, oraz trzy ornaty z XIX w. W ołtarzu głównym obraz Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, ołtarze boczne Przemienienia Pańskiego i Serca Pana Jezusa. Warto zwrócić uwagę na cenne płaskorzeźby - dzieło artystów z rodziny Steligów oraz na obraz Chrystusa Ukrzyżowanego, liczący ponad 150 lat, przeniesiony z kapliczki w Jurkowie Siciarzach.
Obok kościoła budynek starej plebani, wg pierwotnej koncepcji zbudowany jako obiekt kolonijny dla dzieci i uczestników wyjazdów oazowych.
Na terenie Jurkowa znajduje się kilka zabytkowych kapliczek:
• Jurków Szyrszenie (w dolnej części wsi), kapliczka z 1826 r., kamienna, kryta blachą.
• Jurków Pulkówka, kamienna kapliczka słupowa z przełomu XVIII i XIX w., wg tradycji związana z rodem Lubomirskich. Stoi pod wiekową lipą.
• Jurków Siciarze (w górnej części wsi), kapliczka wzniesiona w drugiej połowie XVIII w., z fundacji Błażeja i Agnieszki Kołodziejów. Kamienna, otynkowana, kryta blachą, stoi tyłem do drogi, która kiedyś przebiegała nieco poniżej (bliżej Półrzeczki).
• Jurków Kuligi, (przy skrzyżowaniu z drogą na Wilczyce) na parceli W. Banika, kapliczka słupowa z ok. 1823 r., powstała prawdopodobnie w miejscu cmentarza cholerycznego.
W przysiółku Pulkówka znajdował się niegdyś młyn z mini-elektrownią, który funkcjonował jeszcze po II wojnie światowej. Obecnie pozostały tylko ślady fundamentów.
Poniżej kościoła drewniany budyneczek remizy jurkowskiej, wybudowany po II wojnie światowej.
W Jurkowie działa zespół folklorystyczny „Jurkowianie” (kontakt GOK Dobra).
Miejscowości
BiałeBrzezna
Chabówka
Chełmiec
Chochorowice
Chomranice
Chyszówki
Czarny Potok
Czasław
Długołęka-Świerkla
Dobra
Glisne
Gruszowiec
Iwkowa
Jaworzna
Jazowsko
Jodłownik
Jurków
Kamienica
Kamionna
Kanina
Kasina Wielka
Kasinka Mała
Klęczany
Kobielnik
Kostrza
Koszary
Krzeczów
Kudłacze
Laskowa
Limanowa
Lipnik
Lubień
Lubomierz
Łącko
Łętowe
Łososina Dolna
Łososina Górna
Łostówka
Łukowica
Marcinkowice
Męcina
Młynne
Mszana Dolna
Mszana Górna
Myślenice
Naszacowice
Nowe Rybie
Nowy Sącz
Pasierbiec
Pcim
Piekiełko
Pisarzowa
Podegrodzie
Poręba
Przyszowa
Raba Niżna
Rabka-Zdrój
Raciechowice
Rajbrot
Rogi
Rozdziele
Siekierczyna
Skrzydlna
Słopnice
Stadła
Stróża (k. Myślenic)
Strzeszyce
Szczawa
Szczyrzyc
Szyk
Świdnik
Świniarsko
Tenczyn
Tęgoborze
Tokarnia
Trzemeśnia
Tymbark
Ujanowice
Węglówka
Wilczyce
Wilkowisko
Wiśniowa
Zalesie
Zasań
Znamirowice
Żegocina
Żmiąca