Stadła
Ładna, zadbana wieś (760 mieszkańców) w Kotlinie Sądeckiej nad Dunajcem, należąca do gminy Podegrodzie.Informacje ogólne
Nazwa wywodzi się wg części badaczy od stad bydła pasących się na tutejszych urodzajnych ziemiach już w średniowieczu, kiedy to wieś była częścią dóbr klarysek starosądeckich i należała do parafii w Podegrodziu. Pod koniec XVIII w., w trakcie tzw. kolonizacji józefińskiej, założono tu kolonię niemiecką, sprowadzając 20 rodzin z Palatynatu i Nassau. Każda z nich otrzymała ziemię do uprawy i dom mieszkalny wraz z zabudowaniami gospodarczymi. Osadnicy niemieccy byli wyznania protestanckiego, stąd rychło wybudowali tutaj zbór luterański. Z czasem zasymilowali się z miejscową ludnością, wielu dokonało konwersji na katolicyzm. Na przełomie XIX/XX w. część Niemców próbowała wyemigrować, część po I wojnie światowej przyjęła polskie obywatelstwo. Od 1878 r. funkcjonowała tu również szkoła niemiecka, pierwotnie w budynku drewnianym, od 1893 r. w murowanym. U schyłku II wojny światowej, na przełomie lipca i sierpnia 1944 r., w obliczu ofensywy Armii Sowieckiej, Niemcy ze Stadeł i okolic zostali ewakuowani do Rzeszy. Tutaj też miały miejsce najcięższe walki hitlerowców z nacierającą Armią Radziecką w dniach 20-21 stycznia 1945 r.
Atrakcje regionu
Informacje krajoznawcze:
Do połowy XX w. istniał w Stadłach drewniany zbór protestancki z 1806 r., wystawiony przez kolonistów niemieckich. Na skutek zniszczeń i braku opieki po wojnie został w 1958 r. rozebrany i przeniesiony do Świniarska, gdzie dokonano adaptacji na kościół rzymsko-katolicki. W 2003 r. w świątynię uderzył piorun, wywołując pożar i ogólne zniszczenia. To zdecydowało o przeniesieniu w 2005 r. świątyni do skansenu w Falkowej, gdzie przywrócono jej pierwotną formę. W 2008 r. została powtórnie konsekrowana i przywrócona dla kultu religijnego.
W zabudowie wsi zwracają uwagę liczne domy kolonistów niemieckich z pocz. XIX w.
W zachodniej części wsi (przy ul. Szmaciarskiej) znajduje się cmentarz kolonistów niemieckich. W latach 1783–1945 pochowano tu ponad 1000 zmarłych. Zachowało się 14 nagrobków z napisami w języku niemieckim. Po II wojnie światowej cmentarz popadł w zapomnienie i ruinę. Dopiero u progu XXI w. z inicjatywy mieszkańców Stadeł (przede wszystkim miejscowego nauczyciela, p. Stanisława Banacha) i lokalnych władz nekropolia została uporządkowana. Uroczystość ponownego poświęcenia cmentarza odbyła się 18.09.2005 r. Wzięła w niej udział miejscowa ludność, władze samorządowe i goście z Niemiec – potomkowie ostatnich niemieckich kolonistów.
W Stadłach mieszka p. Kazimierz Basta, twórca ludowy, specjalizujący się w rzeźbieniu świątków. Artysta ma również małą galerię, która można zwiedzać po wcześniejszym uzgodnieniu, tel. 18/ 445 90 97.
Miejscowości
BiałeBrzezna
Chabówka
Chełmiec
Chochorowice
Chomranice
Chyszówki
Czarny Potok
Czasław
Długołęka-Świerkla
Dobra
Glisne
Gruszowiec
Iwkowa
Jaworzna
Jazowsko
Jodłownik
Jurków
Kamienica
Kamionna
Kanina
Kasina Wielka
Kasinka Mała
Klęczany
Kobielnik
Kostrza
Koszary
Krzeczów
Kudłacze
Laskowa
Limanowa
Lipnik
Lubień
Lubomierz
Łącko
Łętowe
Łososina Dolna
Łososina Górna
Łostówka
Łukowica
Marcinkowice
Męcina
Młynne
Mszana Dolna
Mszana Górna
Myślenice
Naszacowice
Nowe Rybie
Nowy Sącz
Pasierbiec
Pcim
Piekiełko
Pisarzowa
Podegrodzie
Poręba
Przyszowa
Raba Niżna
Rabka-Zdrój
Raciechowice
Rajbrot
Rogi
Rozdziele
Siekierczyna
Skrzydlna
Słopnice
Stadła
Stróża (k. Myślenic)
Strzeszyce
Szczawa
Szczyrzyc
Szyk
Świdnik
Świniarsko
Tenczyn
Tęgoborze
Tokarnia
Trzemeśnia
Tymbark
Ujanowice
Węglówka
Wilczyce
Wilkowisko
Wiśniowa
Zalesie
Zasań
Znamirowice
Żegocina
Żmiąca